Generated by
Industria dhe eleganca shqiptare në vitet ‘20–‘30: Nga Stamles e Adria, te moda e Tiranës dhe zejtarët e Shkodrës
Në vitet 1920–1930, Shqipëria u përfshi në një përpjekje të madhe për industrializim dhe modernizim ekonomik. Dokumentet arkivore zbulojnë zhvillimin e një ekonomie kombëtare, ku sipërmarrja private dhe mbështetja shtetërore ndërthureshin në mënyrë strategjike. Shoqëria Anonime Stamles, e themeluar në Durrës më 1924, ishte një nga ndërmarrjet më të mëdha industriale të kohës, me kapital të shpërndarë në familje të njohura tregtare. Ajo prodhonte cigare, letër dhe shkrepëse, me marka si “Dimant” e “Stamles”, dhe u bë një simbol i fuqizimit industrial të qytetit. Pas Luftës II Botërore, ajo u shtetëzua, por mbeti një fabrikë model edhe në regjimin komunist. Shoqëria Anonime Adria, e krijuar më 1927, mori me koncesion monopolin e prodhimit dhe shpërndarjes së kripës në vend. Me mbështetje nga figura politike dhe tregtare si Mehdi Frashëri e Pandeli Evangjeli, Adria ndërtoi depo në qytetet kryesore dhe garantoi një shpërndarje të centralizuar të një malli jetik për popullsinë. Ndërkohë, qytetet shqiptare po transformoheshin. Durrësi u bë qendër industriale dhe tregtare, Tirana – pas shpalljes kryeqytet – u kthye në epiqendër mode me dyqane që ofronin si veshje tradicionale ashtu edhe perëndimore. Shkodra mbeti vatër e zejeve dhe tekstileve, me Pazar të gjallë dhe veshje me ndikime nga moda europiane. Fotografitë e rralla të ruajtura në Arkivin e Shtetit sjellin këtë periudhë të artë, ku industria dhe eleganca ndërthurën rrugën drejt modernitetit shqiptar.