Vera është një periudhë relaksuese për shumë njerëz, por gjithashtu paraqet një mundësi të shkëlqyer për të rritur zakonet e leximit. Ndryshe nga ditët e ngarkuara të punës dhe shkollës gjatë vitit, vera ofron kohë të lirë dhe kushte më të përshtatshme për të përvetësuar libra të rinj dhe për të zgjeruar njohuritë.

Studime të shumta tregojnë se leximi gjatë verës është thelbësor për të ruajtur dhe përmirësuar aftësitë letrare, sidomos tek fëmijët dhe të rinjtë. Në fakt, shumë nxënës përjetojnë atë që njihet si "zhytja verore" në të cilën aftësitë e tyre të leximit dhe matematikës bien nëse nuk i mbajnë aktive gjatë pushimeve.

Sipas një raporti nga Shoqata Kombëtare për Lexim dhe Shkrim në SHBA, 50 deri 60% e nxënësve përjetojnë rënie në performancën e leximit gjatë verës nëse nuk angazhohen në aktivitete letrare. Për të shmangur këtë, shumë shkolla dhe organizata ofrojnë programe leximi veror për të mbajtur nxënësit të angazhuar me librat.

Në një studim të kryer nga Scholastic në SHBA, mbi 77% e prindërve pohuan se leximi gjatë verës është një prioritet për ta, dhe 94% e mësuesve theksuan rëndësinë e ruajtjes së shkathtësive të leximit gjatë pushimeve të verës. Megjithatë, vetëm 48% e fëmijëve pranojnë se lexojnë për kënaqësi gjatë verës, duke treguar një hendek midis dëshirës dhe realitetit.

Një tjetër raport i vitit 2021 nga American Library Association tregon se bibliotekat në SHBA regjistrojnë një rritje prej 30% të vizitave gjatë muajve të verës, duke nxitur gjithashtu pjesëmarrje më të lartë në programet e tyre të leximit. Këto programe janë një burim kryesor për rritjen e leximit dhe ndihmën ndaj atyre që ndryshe nuk do të kishin qasje në libra.

Sipas një raporti nga Pew Research Center, e-librat janë përdorur nga 30% e lexuesve të rritur gjatë verës, ndërsa audiobook-ët përbëjnë rreth 15% të leximit të përgjithshëm.

Në Shqipëri, leximi mes fëmijëve dhe të rinjve është një temë që ka fituar gjithnjë e më shumë rëndësi vitet e fundit. Pavarësisht sfidave që lidhen me qasjen ndaj librave, veçanërisht në zona më rurale, ka pasur përpjekje të vazhdueshme për të promovuar kulturën e leximit. Një nga institucionet që ka luajtur një rol të madh në këtë drejtim është Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit (QKLL), e cila është përqëndruar në ndërtimin e një infrastrukture mbështetëse dhe strategjike për të nxitur interesin për leximin, sidomos tek fëmijët.

Në një intervistë për Business Magazine, Drejtoresha e Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit, Alda Bardhyli, ndau mendimet dhe përvojat e saj mbi situatën aktuale të leximit në Shqipëri, veçanërisht gjatë sezonit veror, kur fëmijët kanë më shumë kohë të lirë për të lexuar.

Sipas Bardhylit, Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit ka vendosur një fokus të veçantë tek fëmijët dhe të rinjtë.

"Ne besojmë se leximi është një nga opsionet më të mira që një fëmijë mund të zgjedhë për të zhvilluar mendimin kritik dhe imagjinatën," shprehet ajo. "Gjatë sezonit veror, fëmijët kanë më shumë kohë për të lexuar dhe kjo është një mundësi që nuk duhet humbur."

QKLL ka organizuar aktivitete të ndryshme që inkurajojnë fëmijët të lexojnë. Një nga këto iniciativa është krijimi i ditëve të dedikuara për librat për fëmijë, ku autorët e njohur të letërsisë shqipe ftohen për të diskutuar me fëmijët dhe për t'i frymëzuar ata.

"Shpesh kemi autorë të njohur që vizitojnë Qendrën dhe ndajnë histori nga përvoja e tyre personale e leximit dhe shkrimit, duke u dhënë fëmijëve një shembull të gjallë të fuqisë së librit".

Një nga shtyllat kryesore të suksesit të Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit është ndërtimi i një strategjie afatgjatë për të nxitur leximin tek fëmijët. Kjo përfshin jo vetëm qasjen ndaj librave, por edhe krijimin e një mjedisi ku fëmijët ndihen të angazhuar dhe të frymëzuar për të lexuar.

Sipas Bardhylit, vizitat e shpeshta të fëmijëve në Qendrën e Librit janë një tregues pozitiv i interesit të tyre për leximin. "Fëmijët vijnë shpesh dhe janë të etur për të zbuluar libra të rinj. Ata marrin pjesë në aktivitete të ndryshme, nga diskutimet me autorët deri te pjesëmarrja në programe leximi që kemi organizuar," shton ajo. Këto aktivitete janë krijuar për të nxitur një lidhje më të fortë midis fëmijëve dhe librave, duke i bërë ata të ndihen pjesë e një komuniteti lexues.

Një tjetër aspekt i rëndësishëm i strategjisë së Qendrës është aksesueshmëria e librave për të gjithë fëmijët, përfshirë ata në zonat rurale. QKLL ka bashkëpunuar me institucione lokale dhe shkolla për të krijuar mundësi që librat të jenë më lehtë të arritshëm. "Ne përpiqemi të sigurojmë që asnjë fëmijë të mos mbetet pa qasje në libra," thekson Bardhyli, duke shtuar se kjo përpjekje është një nga prioritetet e institucionit.

Një nga periudhat më të favorshme për leximin është padyshim sezoni veror. Ndryshe nga ditët e ngarkuara me shkollë, provime dhe aktivitete të tjera jashtëshkollore, vera u jep fëmijëve më shumë kohë të lirë, duke krijuar një hapësirë të mrekullueshme për të lexuar dhe për të përfituar nga përmbajtja letrare. "Fëmijët janë më të qetë dhe më të hapur për të eksploruar botët e reja që librat ofrojnë," thotë Bardhyli.

Ajo shton se, përveçse një mënyrë për t'u argëtuar, leximi gjatë verës i ndihmon fëmijët të mbajnë të qëndrueshme aftësitë e tyre të të lexuarit dhe të përmirësojnë fjalorin, përqendrimin dhe imagjinatën. Shumë studime tregojnë se leximi i përditshëm gjatë pushimeve verore mund të ndihmojë në parandalimin e rënies së aftësive akademike, duke u siguruar fëmijëve një avantazh kur të kthehen në shkollë në shtator.

Qendra Kombëtare e Librit dhe Leximit nuk e përqëndron vetëm përpjekjen e saj tek fëmijët, por edhe tek prindërit dhe komuniteti në përgjithësi. "Fëmijët shpesh marrin shembull nga prindërit e tyre. Kur prindërit lexojnë edhe fëmijët ndjehen të inkurajuar për të bërë të njëjtën gjë," thekson Bardhyli. Për këtë arsye, QKLL ka krijuar programe të dedikuara për lexime familjare dhe aktivitete të përbashkëta që ndihmojnë në krijimin e një atmosfere mbështetëse për leximin në shtëpi.

Komuniteti gjithashtu luan një rol të rëndësishëm. "Jemi përpjekur të ndërtojmë një komunitet që mblidhet rreth librit, ku leximi shikohet jo vetëm si një aktivitet individual, por edhe si një mundësi për të bashkëvepruar dhe ndarë përvoja me të tjerët," tregon ajo. Kjo qasje ka krijuar një komunitet të qëndrueshëm lexuesish, që inkurajojnë njëri-tjetrin dhe ndihmojnë në përhapjen e kulturës së leximit.

Qëllimi i Qendrës Kombëtare të Librit dhe Leximit është që të vazhdojë të mbështesë dhe të zgjerojë këto përpjekje për të bërë leximin një pjesë të përditshme të jetës së çdo fëmije shqiptar. "E ardhmja e leximit në Shqipëri duket premtuese, por kërkon përkushtim të vazhdueshëm," thotë Bardhyli.

Duke punuar ngushtë me shkollat, prindërit dhe institucionet e tjera kulturore, QKLL shpreson të krijojë një bazë të fortë leximi që do të ndihmojë brezat e ardhshëm të zhvillojnë dashurinë për librin.