Generated by
Trump dhe fundi i superioritetit amerikan
Joseph E. Stiglitz, laureat i Nobelit për Ekonomi, analizoi në vitin 2025 ndikimin e rikthimit të Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë mbi ekonominë amerikane dhe atë globale. Ai përshkruan një situatë të pasigurt dhe të çrregullt, ku politikat e Trump, shpesh të paligjshme dhe të papritura, kanë rrezikuar stabilitetin post-luftës së globalizimit dhe kanë shtruar sfida të reja për ekonominë. Sipas Stiglitz, ekonomia amerikane nuk po performon aq mirë sa tregojnë retorikat e presidentit. Krijimi i vendeve të punës është ngadalësuar, pjesërisht për shkak të politikave që kanë dobësuar ofertën e punës. Masat e Trump ndaj punëtorëve emigrantë dhe grupeve të pakicave kanë goditur fuqinë punëtore dhe kanë rritur pasigurinë, ndërkohë që deportimet dhe frika kanë ulur pjesëmarrjen në tregun e punës, duke ndikuar në sektorë kyç si bujqësia, ndërtimi dhe shërbimet. Stiglitz thekson gjithashtu efektet negative makroekonomike të politikave qeveritare të çrregullta, duke përfshirë tkurrjen e shpenzimeve dhe tarifat që kanë shtuar kostot për bizneset dhe konsumatorët. Ai paralajmëron se këto masa kanë efekt afatgjatë mbi konkurrueshmërinë e SHBA, duke dobësuar avantazhet krahasuese historike si teknologjia dhe arsimi i lartë. Politikat që godasin kërkimin dhe universitetet, si dhe shkeljet e sundimit të ligjit përmes favorizimeve qeveritare, rrezikojnë strukturën themelore të ekonomisë amerikane. Edhe pse GDP-ja dhe tregu i aksioneve tregojnë disa shenja të forcës, Stiglitz argumenton se kjo është pjesërisht një iluzion, i bazuar kryesisht në performancën e disa gjigantëve teknologjikë dhe investimet kapitale në AI, të cilat mund të mos jenë të qëndrueshme dhe mund të rrisin pabarazinë. Efektet e tarifave nuk janë ende plotësisht perceptuar, dhe çrregullimi i zinxhirëve të furnizimit mund të rrisë çmimet në të ardhmen. Autori argumenton se rëndësia globale e SHBA-ve është në rënie, duke përbërë më pak se 10% të eksporteve globale. Varësia nga partnerë tregtarë të paqëndrueshëm dhe kapriçot e politikës së brendshme dobësojnë fuqinë ekonomike amerikane, ndërsa vendet e tjera tashmë po krijojnë marrëveshje të reja tregtare për të shmangur ndikimin e SHBA. Stiglitz përfundon se Amerika po humbet hegjemoninë globale, dhe qëndrimi nën Trump shtron një periudhë pasigurie dhe paaftësie ekonomike që mund të zgjasë të paktën dy vite. Investimet europiane dhe adaptimi global mund të zbusin disa nga efektet negative, por zgjedhjet e mesit të mandatit në 2026 mund të vendosin një pikë kthese për politikën dhe ekonominë amerikane.